Inleiding

Het Kroatisch ligt zeer dicht bij het Servisch, Bosnisch en Montenegrijns. Het Kroatisch ontwikkelde zich als literaire taal in de 15-de eeuw in vele lokale varianten en het verkreeg zijn huidige vorm (met een paar verschillen) in de 19-de eeuw.

In de 19-de eeuw was er een sterke beweging voor een gemeenschappelijke Zuid-Slavische taal. Onder invloed daarvan werden zeer vergelijkbare standaardtalen bedacht voor het Servisch en het Kroatisch, en daarom namen veel mensen in het grootste deel van de 20e eeuw aan, dat er slechts één taal, het Servo-Kroatisch (of Kroatisch-Servisch) was. Anderen vonden dat twee aparte talen (Kroatisch en Servisch). Montenegrijns kan, vanwege zijn intellectuele woordenschat en gespecialiseerd lexicon, beschouwd worden als een variant van het Servisch, hoewel er veel onderscheidende kenmerken zijn. Het is moeilijk te zeggen wat standaard Bosnisch is, maar het is zeker dat het een positie tussen het Servisch en Kroatisch inneemt en verschillende varianten heeft; het is ook het dichtst bij het Montenegrijns. Toch kunnen sprekers van de vier talen met elkaar communiceren zonder tolken. De belangrijkste verschillen worden weergegeven in de gespecialiseerde woordenschat van bijna elk gebied. Kroaten en Serviërs kunnen elkaar nauwelijks begrijpen als het over wiskunde, biologie, wet of zelfs koken gaat, tenzij ze de woordenschat van de andere geleerd hebben. Er moet ook opgemerkt worden, dat er ook in het schrijven verschillen zijn. Het Servisch en Montenegrijns kan zowel met hetLatijnse als het Cyrillische alfabet geschreven worden, terwijl het Kroatisch en het Bosnisch alleen met het Latijnse alfabet geschreven wordt.

Slavische talen zijn verdeeld in drie subgroepen: West-Slavische (Pools, Tsjechisch, Slowaaks, Sorbisch, Kashub, Slovinciaans), Oost-Slavische (Oekraïens, Wit-Russisch, Russisch en Rusyn) en Zuid-Slavische (Sloveens, Kroatisch, Servisch, Montenegrijns, Bosnisch, Macedonisch en Bulgaars).

De Baška tablet (Baščanska ploča) dateert ongeveer uit het jaar 1100

Dialecten

Het Kroatische grondgebied is verdeeld in drie dialectgebieden: Shtokaviaans, Kajkaviaans en Chakaviaans. Ook de literatuur ontwikkelt zich in alle drie de dialecten, maar meest in Shtokaviaans, dat gebruikt werd als basis voor het opstellen van de standaardtaal.

• Čakavsko narječje
• Kajkavsko narječje
• Štokavsko narječje

Bron: Wikimedia Commons

Grammatica

In het algemeen kan men zeggen dat de grammatica van het Kroatisch, zoals de grammatica van alle Slavische talen, zeer complex is. Er zijn twee getallen (enkelvoud en meervoud), met elk zeven naamvallen (nominatief, genitief, datief, accusatief, vocatief, locatief en instrumentalis), en dit alles moet worden gecombineerd met drie geslachten (mannelijk, vrouwelijk en onzijdig); om de vorm van een zelfstandig naamwoord te kennen, moet men dus zeven naamvallen, twee getallen en drie geslachten overwegen, dus theoretisch 42 mogelijke vormen. De werkwoorden hebben zeven tijden (tegenwoordige, toekomende I, toekomende II, onvoltooid/aorist, voltooide en volstrekst voltooide verleden tijd) en twee getallen (enkelvoud en meervoud). Er zijn drie personen (ik, jij, hij/zij/het in het enkelvoud, en in het meervoud: wij, jullie, zij). Werkwoorden hebben ook twee aspecten (perfectief en imperfectief), en het aspect van elk werkwoord moet worden geleerd, want het verandert het vervoegingspatroon dat zal gekozen worden: bijvoorbeeld skočiti ("springen") en skakati ("herhaaldelijk springen ").

Bovendien zijn veel voorkomende werkwoorden onregelmatig en hebben hun eigen uitgangen. Er zijn ook bijzonderheden op gebied van klankveranderingen binnen woorden (assibilatie, palatalisatie, enz.). Net als zelfstandige naamwoorden zijn ook bijvoeglijke naamwoorden en voornaamwoorden ingewikkeld. Bijvoeglijke naamwoorden kunnen ook bepaald of onbepaald zijn.