Frans

La langue française

Aantal moedertaalsprekers

77 miljoen moedertaalsprekers met veel meer die het spreken als een tweede taal (150-220 miljoen)

Officiële taal in

Frankrijk, België, Zwitserland, Monaco, Luxemburg, EU, Canada, Haïti, Vanuatu en 21 landen in Afrika.

Minderheidstaal in

Italië, de VSA

Taal van diaspora

Algerije, Argentinië, Australië, Canada, Chili, Libanon, Mexico, Marokko, Nieuw-Zeeland, Tunesië, Uruguay

Alfabet
40 letters (26 Latijnse + letters met diacritisch teken)

Grammaticale naamvallen
0

Taalcode
fr, fra, fre

Taalkundige tipologie
flexief , polysynthetische functies in gesproken taal , SVO

Taalfamilie
Indo-Europees, Romaans

Aantal dialecten
Verschillende in Europa (verschillende varianten in Frankrijk, Zwitserland, België), een paar in Canada en Louisiana, Afrika, Nieuw-Caledonië ...

Langste woord

anticonstitutionnellement

(25 letters), "anticonstitutioneel"

Eigenaardig woord of zin

sans doute

De woorden betekenen "zonder" en "twijfel", maar de hele uitdrukking betekent eigenlijk "waarschijnlijk" en niet "zonder twijfel".

amour

Het Franse woord voor liefde is mannelijk in het enkelvoud, maar vrouwelijk in het meervoud.

Inleiding

Frans wordt gesproken in de 29 landen die deel uitmaken van de Francophonie. Daarom zijn er verschillende varianten van het Frans in Europa, Afrika, Canada, de Verenigde Staten en Azië. In Europa verschillen de varianten in Zwitserland en België van de norm, die in Frankrijk gesproken wordt.

Het grootste aantal moedertaal- en tweede-taal-sprekers van het Frans wordt gevonden in Afrika (ongeveer 115 miljoen in 31 Afrikaanse landen). De landen van het voormalige Franse koloniale rijk (Senegal, Algerije, Gabon, Tunesië, Mauritanië, Ivoorkust enz.) gebruiken vaak Frans als een compromis tussen de lokale talen na de onafhankelijkheid.

Verschillende creoolse talen, zoals het Haïtiaans, zijn lexicaal gebaseerd op het Frans.

Verschillende internationale organisaties zoals de VN, de WTO, de NAVO, Raad van Europa, het Rode Kruis, gebruiken het Frans als officiële taal, en ook Vaticaanstad. De Alliance Française heeft als missie de Franse taal en cultuur in de wereld te bevorderen.

Een kaart die de talen en dialecten van het Frans toont en de grensstreken.

Bron: Wikimedia Commons

Geschiedenis

Frans groeide als een Romaanse taal uit het volkse Latijn, onder invloed van de Keltische taal, gesproken in Gallië (nu Noord-Frankrijk). Occitaans werd gesproken in het zuidelijke deel van het land.

9de tot 13de eeuw
Oudfrans

De vroegste tekst is de Eed van Straatsburg (Serments de Strasbourg 842).
14-de — 15-de eeuw
Middelfrans
16-de — 17-de eeuw
Klassiek Frans

Frans I maakte het Frans tot officiële taal van de administratie, die in 1539 het Latijn verving. Daarom werden andere talen in Frankrijk onderdrukt of verwaarloosd.
vanaf de 17de eeuw
Modern Frans

Het Frans werd een internationale taal in Europa onder het bewind van Lodewijk XIV (17-de eeuw). Het was de belangrijkste taal van de diplomatie vanaf de 17-de eeuw tot het midden van de 20-e eeuw, toen het Engels de rol van internationale taal overnam.

Schrijfsysteem en uitspraak

Frans wordt geschreven met 26 Latijnse letters, 14 diakritische letters (à â ç é è ê ë î ï ô ù û ü ÿ) en 2 ligaturen (æ, œ).

De uitspraak van klanken gebeurt met spierspanning. De laatste letter van het woord is vaak stom. Er is geen h klank. De h aan het begin van het woord wordt niet uitgesproken: hôtel [otel] (hotel). De Franse huig r is kenmerkend voor de taal.

De spelling is vrij ingewikkeld omdat er veel meer wordt geschreven dan er wordt uitgesproken. Werkwoordvervoeging bestaat in geschreven vorm, maar de uitspraak onderscheidt slechts drie van de zes vormen in de tegenwoordige tijd. In de vervoegingstafel worden alle enkelvoudige vormen en de derde persoon meervoud op dezelfde manier uitgesproken.

Echt Franse uitgesproken klanken zijn moeilijker dan de taalleerling zou veronderstellen omdat sommige klinkers weggelaten worden en woordgroepen samen uitgesproken worden als één enkel:

Je ne le sais pas (ik weet het niet)

Klinkers

Standaard Frans heeft tot 13 orale klinkers en 4 nasale klinkers. De zogenaamde /ə/ waarvan de uitspraak gelijkt aan œ wordt vaak weggelaten (e muet). Over het algemeen wordt het niet uitgesproken bij het einde van de woorden, zoals in porte, maar het kan uitgesproken worden in poëzie.

Letter	Voorbeeld	Vertaling
a à	patte, là	poot, daar
a â	image, pâté	beeld, pastei
ai, ei, è	chère, neige, faire	beste, sneeuw, doen
ê	rêve	droom
é	été	zomer
i	livre	boek
œ, eu	œil, jeune	oog, jong
eu, eû	peu, jeûne	weinig, vast
e [ə]	je	ik
o, au, eau	mot, peau, beau	woord, huid, mooi
o	mort	dood
ou	sous	onder
u	but	doel
De klinkers a, o, u en i worden nasaal uitgesproken als ze gevolgd worden door n.
an	dans	in
on	mon	mijn
un	brun	bruin
in	vin	wijn

Het Frans heeft ook tweeklanken: oui (‘ja’), huit (‘acht’), roi (‘koning’), louer (‘huurt’), ciel (‘hemel’).

Medeklinkers

Letter	Voorbeeld	Vertaling
b	beau	mooi
c, s, ç	cent, sous, ça	honderd, onder, dit
c, k, q	cause, kilo, cinq	oorzaak, kilo, vijf
ch	chaise	stoel
d	dans	in
f, ph	fée, photo	fee, foto
g, j	gens, journal	mensen, journaal
g	garde	bewaker
l	lait	melk
m	mère	moeder
n	non	neen
gn	campagne	campagne
p	porte	deur
r	rose	roos
t	triste	triest
v	ville	stad
x	expansion	uitbreiding
z	gazette	krant

De Franse klemtoon valt op de laatste lettergreep van woorden, maar woorden die bij elkaar worden uitgesproken en die een ritmische eenheid vormen (zoals un petit enfant = 'een klein kind') hebben slechts één enkele nadruk. Medeklinkers die normaal niet uitgesproken worden, worden soms wel uitgesproken, als ze gevolgd worden door een klinker (dat is de uitgang t van petit wordt wel uitgesproken in het voorbeeld hierboven). Dit staat bekend als liaison.

Grammatica

Het Frans heeft de ingewikkelde verbuigingen en vervoegingen van het Latijn verloren. Er is een teken voor het meervoud van zelfstandige en bijvoeglijke naamwoorden, hoewel dat vaak stom blijft. Woordvolgorde en voorzetsels worden gebruikt om de syntactische relaties uit te drukken. Hulpwerkwoorden worden gebruikt om tijden en wijzen uit te drukken.

Het Frans heeft twee geslachten (mannelijk lidwoord: le en vrouwelijk lidwoordl: la), en het adjectief, dat normaal na het zelfstandig naamwoord komt (met uitzondering van enkele korte en veel voorkomende), komt ermee overeen in geslacht en getal.

Enkelvoud

le livre vert
het groene boek
la fleur verte
de groene bloem

Meervoud

les livres verts
de groene boeken
les fleurs vertes
de groene bloemen

Van deze vormen wordt alleen het lidwoord anders uitgesproken in het enkelvoud en meervoud.

Sommige adjectieven kunnen een verschillende betekenis hebben vóór en na het substantief:

ta chambre propre
uw reine kamer
ta propre chambre
uw eigen kamer

De werkwoorden behoren tot drie vervoegingsgroepen naargelang de uitgang van de infinitief (-er, -ir, -re).

Aantonende wijs, tegenwoordige tijd
	parler spreken	finir eindigen	mettre zetten
Enkelvoud
1-ste persoon	je parle	je finis	je mets
2-de persoon	tu parles	tu finis	tu mets
3-de persoon	il parle	elle finit	il met
Meervoud
1-ste persoon	nous parlons	nous finissons	nous mettons
2-de persoon	vous parlez	vous finissez	vous mettez
3-de persoon	ils parlent	elles finissent	ils mettent
Onvoltooide tijd
Enkelvoud
1-ste persoon	je parlais	je finissais	je mettais
2-de persoon	tu parlais	tu finissais	tu mettais
3-de persoon	il parlait	elle finissait	il mettait
Meervoud
1-ste persoon	nous parlions	nous finissions	nous mettions
2-de persoon	vous parliez	vous finissiez	vous mettiez
3-de persoon	ils parlaient	elles finissaient	ils mettaient
Voltooid tegenwoordige tijd
Enkelvoud
1-ste persoon	j’ai parlé	j’ai fini	j’ai mis
2-de persoon	tu as parlé	tu as fini	tu as mis
3-de persoon	il a parlé	elle a fini	il a mis
Meervoud
1-ste persoon	nous avons parlé	nous avons fini	nous avons mis
2-de persoon	vous avez parlé	vous avez fini	vous avez mis
3-de persoon	ils ont parlé	elles ont fini	ils ont mis
Toekomende tijd
Enkelvoud
1-ste persoon	je parlerai	je finirai	je mettrai
2-de persoon	tu parleras	tu finiras	tu mettras
3-de persoon	il parlera	elle finira	il mettra
Meervoud
1-ste persoon	nous parlerons	nous finirons	nous mettrons
2-de persoon	vous parlerez	vous finirez	vous mettrez
3-de persoon	ils parleront	elles finiront	ils mettront
Tegenwoordige voorwaardelijke wijs
Enkelvoud
1-ste persoon	je parlerais	je finirais	je mettrais
2-de persoon	tu parlerais	tu finirais	tu mettrais
3-de persoon	il parlerait	elle finirait	il mettrait
Meervoud
1-ste persoon	nous parlerions	nous finirions	nous mettrions
2-de persoon	vous parleriez	vous finiriez	vous mettriez
3-de persoon	ils parleraient	elles finiraient	ils mettraient
Gebiedende wijs
Enkelvoud
1-ste persoon
2-de persoon	parle	finis	mets
3-de persoon
Meervoud
1-ste persoon	parlons	finissons	mettons
2-de persoon	parlez	finissez	mettez
3-de persoon

Woordvorming en lexicon

Het Frans gebruikt geen samengestelde woorden, maar eerder samengestelde uitdrukkingen, zoals:

machine à laver
wasmachine
prise de sang
bloedproef

De getallen zijn gebaseerd op het oude Keltische systeem dat 20 gebruikt als basisgetal. Daarom is 80 quatre-vingts ('vier twintigs') en is 95 quatre-vingt-quinze ('vier twintigs vijftien'). Belgisch en Zwitsers Frans (en sommige andere varianten) gebruiken nu getallen op basis van tien, zodat 95 daar nonante-cinq is.

Lingvopedia

Frans

Aantal moedertaalsprekers

Officiële taal in

Minderheidstaal in

Taal van diaspora

Langste woord

Eigenaardig woord of zin

Inleiding

Geschiedenis

9de tot 13de eeuw

Oudfrans

14-de — 15-de eeuw

Middelfrans

16-de — 17-de eeuw

Klassiek Frans

vanaf de 17de eeuw

Modern Frans

Schrijfsysteem en uitspraak

Klinkers

Medeklinkers

Grammatica

Woordvorming en lexicon

Themawoorden

Grappige of vreemde traditionele spreekwoorden en uitdrukkingen