Woordvorming en lexicon

Het Nederlandse lexicon is meestal Germaans maar met grote hoeveelheden leenwoorden uit het Latijn, Duits, Frans en Engels — min of meer in die volgorde in tijd en aantal leenwoorden. Het meest expressierijke deel van het Nederlandse ligt echter niet in de woorden, maar in de vele pittoreske en treffende spreuken, metaforen en uitdrukkingen die een soort van visuele dimensie geven aan deze taal. Dat heet beeldspraak en staat hoog aangeschreven in elke vertelvorm. Deze uitdrukkingen zijn meestal onvertaalbaar naar andere talen.

De Nederlanders zijn bekend, onder andere omdat ze gek zijn op schaatsen; veel woorden uit dit gebied zijn niet vertaalbaar, en vele ervan komen uit het Fries. Een voorbeeld is: klunen wat betekent "het lopen op schaatsen over een stuk land tussen twee gebieden bedekt met ijs". Koek-en-zopie betekent "een stuk taart en een warm drankje geconsumeerd tijdens het schaatsen of een kiosk, waar men dat verkoopt." Andere onvertaalbare termen zijn verbonden met zaken rond water, kanalen, dijken, plassen, meren, enz. - omdat water de alles bepalende factor is van het leven in dit land onder de zeespiegel. Sommige van deze woorden werden overgenomen in andere talen en omvatten boulevard (oorspronkelijk: bolwerk - "bolwerk", "bastion", "barricade", "defensieve constructie aan de voorkant van een fort"), mannequin (oorspronkelijk uit het Vlaams: mannekke - "een jongen, kereltje, jongeman, jongen, kerel"), baas (oorspronkelijk: baas). Veel zee- en scheeps-termen in het Engels en Russisch komen uit het Nederlands, bijvoorbeeld de ziekte "scheurbuik", "scorbutus" (oorspronkelijk: scheerbuik - gewonde buik). En natuurlijk kent iedereen polder, dijk, klompen en tulpen.